DYAB Cebu Covers Senior Citizens Congress

DYAB Cebu Covers Senior Citizens Congress

DYAB Cebu Covers Senior Citizens Congress

DYAB Cebu Covers Senior Citizens Congress

DYAB Cebu Covers Senior Citizens Congress 

DYAB Cebu Bakhaw Planting In Cotcot, Liloan

DYAB Cebu Bakhaw Planting In Cotcot, Liloan

DYAB Cebu Bakhaw Planting In Cotcot, Liloan

DYAB Cebu Bakhaw Planting In Cotcot, Liloan

DYAB Cebu Bakhaw Planting In Cotcot, Liloan 

Arangkada for September 23, 2006

 

      HAMBOG SA VIGILANTES

 

Bisan sa pagarpar ni PRO 7 Chief Silverio Alarcio ug sa ubang kadagkoan sa kapolisan, klarong taphaw ug marka pataka ang pagpada dinhi sa Sugbo sa kapin na sa 1,000 ka mga polis gikan sa Mindanao ug ubang bahin sa Kabisay-an:

• Way giandam nga mga pinuy-anan alang sa dayo nga kapolisan, nga ang lokal nang mga opisyal maoy nagkara-kara pagtolda-tolda nila ug ang mga dayo maoy nahadiin-diin pagpangita og mga pansayan;
• Way klaro unsay ilang mga gimbuhaton dinhi sa tulo ka buwan nilang pagpaabot sa Asean Summit, maong kasagaran nila morang nagbakasyon nga nagsuroy-suroy sa shopping malls ug ang nagbarug-barog sa kadalanan sige lang tabi nga maputol lang kon sal-otan og text; ug
• Pipila sa mga polis wa nang kadawat sa ilang suholan ug mga benepisyo, kay klarong wa mahikay sa Kampo Crame ug sa ilang gigikanan nga units, sukad sila nahiabot dinhi sa Sugbo.

-o0o-

Kon di pa tungod sa pagtulis ug pagpatay sa manager sa bangko nga si Narciso Damole, di unta matarantar silang Alarcio ug ubang kadagkoan sa pagsubli sa nagkatuiris nga deployment sa kapolisan ug di unta magpagawal si Mandaue City Mayor Teddy Ouano sa iyang 72 oras nga ultimatum ni Mandaue City Police Chief Eduardo Catabas pagsulbad sa krimen. Bahala na lang ang nahaunang gagmayng mga biktima, sama sa naandan, mapugwat lang ang kagamhanan ug ang kapolisan kon duna nay dagkong isda nga maigo.

Mahimo ba sang pahamtangan og ultimatum ang kapolisan sa pagsulbad sa uban pang mga kaso sa tulis ug pagpatay, bisan di sama kadako ug kaadunahan ni Damole ang mga biktima? Apan usa ka beteranong opisyal sa kapolisan nipasidaan nga ang ultimatum way kapuslanan. Kon wa gyoy mga saksi, di gyod masulbad ang mga kaso. Apan aron lang di marelibohan, peligrong mapugos silang Catabas ug ubang mga imbestigador pagposas na lang ni bisan kinsa aron mahilom silang Ouano ug ubang mga politiko nga igo lang nagpa-papel.

-o0o-

Hain na mang pasalig ni Cebu City Mayor Tomas Osmena ug ubang nakapusta sa vigilantes nga ang laktod nga pagpamatay sa suspitsadong mga kriminal makapaislag sa mga badlungon sa katilingban ug makapatidlom sa kriminalidad? Nganong human nga dul-an na sa 200 ang napatay sa mga vigilantes, padayon mang nisaka ang krimen suma sa pag-angkon ni Cebu City Police Chief Melvin Gayotin?

Andam na bang moangkon si Mayor Osmena ug ang ubang mga utok-pulbora nga di patay maoy solusyon, hinunoa makapasamot pa hinuon, si kriminalidad? O magpa-goryo-goryo lang gihapon ug kinahanglan pang mobanaw ang dugang dugo una sila makamatngon nga kon ipatigbabaw nilang pagyatak sa balaod ug sa tawhanong mga katungod, wa silay kalainan sa labing bangis nga mga kriminal nga ilang gigukod? [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 22, 2006

 

 

                ADLAW SA PANUDYA

 

Makabuylo na gyong imbestigasyon sa mga pasangil sa pangurakot batok sa napalagpot nga primero ministro sa Thailand nga si Thaksin Shinawatra.  Ang pakisusi ni Auditor General Jaruvan Maintaka mahimong mosangpot sa pagkasakmit sa nagbuntaog nga katigayonan ni Thaksin ug sa iyang pamilya.  Dungan sa iyang pangangkon sa pagpalambo sa ekonomiya sa Thailand, si Thaksin gipasanginlan sang nigamit sa iyang gahom pagpaburot sa mga patigayon sa iyang pamilya.

       Si Jaruvan, gitawag og "Iron Lady" tungod sa talagsaong kaisog, mao ray nakaako pag-imbestigar sa labing menos 14 ka kadudahang mga transaksiyon ni Thaksin.   Tungod sa kamaginukdanon ni Thaksin, si Jaruvan dugay ra untang nakulban sa kaldero.  Apan ang suporta nga iyang nadawat gikan sa hinigugmang hari sa Thailand, King Bhumibol Adulyadej, nga gikatahong nahasol na sab pag-ayo sa giingong pangurakot ni Thaksin, maoy nakapabilin niya sa katungdanan.  Laing 100 ka dagkong politiko ug mga negosyante, nga gipasanginlang mga kakonsabo ni Thaksin, apilon sab sa imbestigasyon.

-o0o-

       Ang mga pasangil batok ni Thaksin, bisan sa kaseryuso ug kamahinungdanon, wa matarung pagsusi tungod sa hingpit niyang pagkontrolar sa kagamhanan.   Ang iyang paghigpit sa media ug ang pagtudlo sa iyang mga batabata sa Election Commission maoy nakahatag niya og makabungog nga mayoriya sa niaging tulo na ka piniliay.   Karon natangtang na sa gahom, masusi na gyod ang tanan niyang tinagoan.

       Nga mao say mahitabo sa mga pasangil batok ni Pres. Arroyo ug sa iyang pamilya.   Wa kaugpo ang mga pasangil sa pagpangawat ug pagpanikas sa eleksiyon tungod sa makabungog niyang mayoriya sa Kongreso ug hingpit nga pagkontrolar sa Comelec.   Ang kontrobersiya sa charter change (cha-cha) maoy motion kon magawongan bang bag-ong mayoriya sa Korte Suprema nga iyang mga tinudlo.

-o0o-

       Apan di mahitabo nga katagoan ni Pres. Arroyo ang kamatuoran hangtod sa kahangturan.   Moabot gyong panahon nga kinahanglan niyang atubangon ug tubagon ang tanang mga pasangil nga iya rong gilikay-likayan.

       Kay gawas nga di siya mahimong magpabilin sa gahom hangtod sa hangtod, ang katawhang Pilipinhon di sab mahitabong molingiw na lang sab hangtod sa kataposan sa kalibotan sa ilang gimbuhaton pagpakisayod unsay nahitabo sa ilang katigayonan ug sa ilang balaanong katungod sa pagpili.

-o0o-

       Bisan sa kadako sa iyang gahom ug kalapad sa iyang katigayonan, way laing mahimo si Pres. Arroyo gawas sa pagpaabot unsay mag-una:   Ang iya bang pagkapukan sa gahom o ang pagtimbakuwas ba sa kinabag-an sa ligdong nga katawhan?

       Ug kon naglaom siyang duphan sa iyang gisipsipan pag-ayong Estados Unidos, maayo tingaling panaminan ang nahitabo ni Thaksin:   Samtang gisupak sa US ang kudeta ug ang martial law sa Thailand, igo lang niawhag nga ibalik ang kagamhanan ngadto sa mga sibilyan, wa na maghisgot nga ibalik ang ilang pinangga nga si Thaksin sa katungdanan.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 21, 2006

 

       GILUBATLUBATAN

 

Dunay di makatug og tarung ning pagkalagpot ni Thaksin Shinawatra isip primero ministro sa Thailand human sa malinawong kudeta nga gilusad sa militar. Si Thaksin nakalingkawas sa lapad nga protesta tungod sa sibaw nga pasangil sa pangurakot batok niya ug sa iyang pamilya. Iyang nabaraw ang tanang pagsuway pagpalagpot niya sa gahom pinaagi sa bay balaoranan tungod sa hingpit niyang pagkontrolar sa nagkalainlaing mga institusyon sa Thailand, gawas nga way klarong lider nga makailis niya. Ang labing makapakugang mao nga nahitabo ang kudeta dihang nahilom nang mga protesta sa kadalanan.

Si Pres. Arroyo nakalingkawas sab sa lapad nga protesta batok niya. Gipasanginlan sab siya ug ang iyang pamilya sa grabeng pangurakot. Hingpit sang iyang pagkontrolar sa nagkalainlaing mga institusyon, gawas nga way klarong lider ang oposisyon nga makailis niya. Ang labing makapabugnaw sa simod sa Malakanyang mao nga nahilom nang mga protesta sa kadalanan. Sama gyod sa nahitabo sa Thailand sa wa pang kudeta.

-o0o-

Si Thaksin nga nangangkon og suporta sa kinabag-an sa mga Thai gipalayas gikan sa gahom nga way bisan usa sa iyang mga dumadapig nga nipakita og bisan gamay na lang lama sa kahinugon. Kay nawad-an na man sa iyang dagway, si Thaksin napugos pagkanselar sa iyang diskurso sa General Assembly sa United Nations sa New York. Gituohang adto siya motago uban sa iyang pamilya sa London.

Si Pres. Arroyo nga nangangkon og suporta sa kinabag-an sa mga Pilipinhon lingion pa kaha sa iyang mga dumadapig kon mao nay mapalayas sa gahom? Di ba kaha nga ang iyang mga hinanib nga kuwang na lang og dyutay nga motila sa iyang lapalapa maglumbaanay ra sab pagpanglayat ug paghapa-hapa atubangan sa mga lider nga makapuli niya sa gahom? Kon mahisama siyang Thaksin, asa man layas si Pres. Arroyo ug ang mga sakop sa iyang pamilya?

-o0o-

Ang nangu sa kudeta, Heneral Sondhi Boonyaratklin, nipasabot pila ka takna human niya ipaubos ang Thailand sa martial law nga kinahanglan silang molihok kay nabuak-buak nang mga Thai, nikuyanap nang pangurakot sa nagkalainlaing mga ahensiya sa kagamhanan ug inanay nang giguba ni Thaksin ang demokratikanhong mga institusyon sa nasud.

Makasalig si Pres. Arroyo nga si AFP Chief Hermogenes Espero di mahimong laing Sondhi. Apan pulihi ang dagway ni Sondhi ni bisan kinsang junior officer nga wa pa mawad-i sa iyang gugma sa nasud ug sa katawhan ug labing seguro samang mga pung ang iyang gamiton pagpatin-aw sa ilang pag-alsa batok sa presidente.

-o0o-

Samtang nagtungkawo pa sa gahom, si Thaksin nipasidaan nga magkaguliyang ang Thailand kon tangtangon siya sa katungdanan. Pagkabantay sa kudeta, ang mga Thai naglumba pagpaletrato tapad sa mga tangke ug rebeldeng mga sundawo.

Laing pahinumdom ngadtong Pres. Arroyo nga kaalaotan maoy sangkoan sa pagtuo sa iyang kaugalingong propaganda. [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 20, 2006

 

      KINSAY UTOK?

 

Karong nakonbikto na si SPO1 Marcial Ocampo, mahimo bang mopasabot ang kapolisan nganong hangtod karon wa pa mailhi ang utok sa pagpatay ni Elpidio "Jojo" dela Victoria? Ang kapaspas sa husay sa kaso, nga nahuman sud lang sa tunga sa tuig, nakapabantang lang sa kaluya ug kataphaw sa imbestigasyon pag-ila sa mastermind sa pagpatay ni dela Victoria. Nga gikahadlokang nahunong dihang gipasaka ang kaso sa korte ug nalinga nang mga Sugbuanon sa husay ug sa mas bag-o ug mas dagkong mga kontrobersiya.

Ang gikahadlokang pagpangiyugpos lang sa kapolisan pag-ila sa ubang nahilambigit sa bangis nga pagpatay ni dela Victoria nagmatuod nga dagko gyong isda ang utok sa krimen ug busa, mahimo ba, nga mopakpak ug matagbaw na lang ang katawhan nga tambasakan nga si Ocampo, bisan napamatud-ang way atraso ni pagdumot sa biktima, mao na lay ibala sa kanyon iyawat mahilom ang sibaw nga awhag sa hustisya?

-o0o-

Ang sunudsunod nga pagpamatay sa mga sakop sa media, nalambigit man sa ilang trabaho o wa, tipik lang sa mas dakong eskandalo: Ang wa mabadlong nga pagpamatay ug bangis nga pagpanamastamas di lang sa mga aktibista kon dili hasta na sa kasarangang mga molupyo. Busa ang pakigbisog batok sa pagpamatay sa mga komentarista ug mga peryodista angayng himuong kabahin sa mas dakong kawsa pagbaraw sa nisulbong nga kriminalidad sa kinatibuk-an sa katilingban.

Samtang way klarong ebidensiya nga maglambigit sa kadagkoan sa kagamhanan sa naghitak nga pagpamatay ug pagpanghasi, ang pamunoan gihapon ni Pres. Arroyo ang angayng tulisukon. Ang ilang kapakyas pagsulbad sa mga kaso ug pagsilot di lang sa mga mamumuno kon dili apil na sa mga utok sa krimen, gawas nga nakahudlat sa sistema sa hustisya mahimong makadasig pa sa ubang mga kriminal, apil nang kurakot nga mga politiko ug abusadong mga magpapatigayon, pagamit sab og puwersa paghipos sa ilang mga kaatbang—masakop man sila sa media, aktibista o utangan lang.

-o0o-

Ang mga pruyba sa kalambigitan sa labing dagkong opisyal sa kagamhanan sa laktod nga mga pagpamatay, samtang di kabarug sa hukmanan, makahasol kaayo nga di angayng palabyon lang kay posibleng gihimo silang mga irong buang nga gibuhian pagpasidaan sa mga kaatbang sa administrasyon:

• Si Davao City Mayor Rodrigo Duterte nga gituohang maoy nagbuhi sa mga vigilantes sa habagatang Mindanao gisuod pag-ayo sa Malakanyang ug gihimo pang presidential adviser sa seguridad;
• Si Retired Army Major General Jovito Palparan nga gipasanginlang berdugo nga maoy niluba sa mga aktibista paspas kaayong gipatongan og mga bituon ug gitanyagang himuong luyuluyong National Security Adviser bisan sa wa pa moretiro sa serbisyo; ug
• Si Cebu City Mayor Tomas Osmena nga way pupanaganang nagsubli-subli nga mas ganahan siya sa mga vigilantes kay sa mga abogado inay pilpilon gihatagan hinuon og dakong katungdanan sa Asean Summit. [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada for September 19, 2006

 

       LUOY UG GUTOM

 

Ang National Food Authority (NFA) way mga ebidensiya nga gihuptan pagmatuod sa gikatahong pagbaha sa smuggled rice dinhi sa Sugbo. Apan ang tigpamaba sa NFA nga si Ernesto Lariosa niangkon nga naghinobra ang suplay sa bugas humay nga nitidlom pag-ayo ang halin sa NFA nga ilang gipamaligya sa nagkalainlaing merkado aron unta pagtapak sa kakuwang sa suplay ug pagpugong sa patuyang nga pagsaka sa presyo sa commercial rice.

Matod ni Lariosa lisod ipatin-aw ang nag-awas-awas nga suplay sa bugas humay sa Sugbo kay wa man mosulbong ang produksiyon sa mga umahan sa Luzon ug Mindanao. Si Lariosa nipasabot sa DYAB Abante Bisaya nga usa sa posibleng katin-awan sa abundang suplay mao ang mga pasangil sa pagsiaw sa rice smuggling agi sa mga pantalan sa Sugbo sukad pa sa niaging tuig.

-o0o-

Ang mga magpapatigayon sa bugas maoy labing nahibawo sa kiat sa rice smugglers sa Sugbo. Pila ka semana sa di pa modunggo ang mga barko nga gikargahan sa pinayuhot nga bugas, duna nay mga ahente nga nanungko sa labing dagkong mga bodega ug tindahan pagtanyag sa labihan kabarato nilang imported nga bugas. Napugos sila pagdawat sa kahadlok nga langawon ang mas mahal nilang lokal nga bugas ug magpiyesta ang ilang mga kumpetinsiya kon mao ray makigkonsabo sa gamhanang pundok sa rice smugglers.

Tak-om ang ilang mga baba sa kahadlok nga maduhig sa kontrobersiya. Maong di mahitabong mokanta sila ngadto sa NFA ug bisan sa ilang kahugpongan, ang Grains Retailers Confederation (Grecon). Apan ang mga magpapatigayon mismo nabalaka nga kon di mabaraw ang smuggling, mahimo silang inutil pagpugong sa nag-ung-ong nga grabeng krisis sa bugas.

-o0o-

Tungod sa nagbaha nga smuggled rice, gibalibaran sa mga magpapatigayon sa Sugbo ang ilang mga suki sa Luzon ug Mindanao. Ug kay di man mahimo nga maghuwat ang ilang mga suki kanus-a mabasiyo ang mga bodega sa Sugbo, napugos sila pagtumod sa natanggong nilang sinakong bugas ngadto sa laing dapit ug sa pagpangita og bag-ong mga suki.

Ang smuggled rice sa Sugbo di molungtad hangtod sa hangtod. Kon di mokihol ang Bureau of Customs ug ubang ahensiya, maapsan sila sa pagpasaka sa presyo sa ubang kanasuran. Kon moabot nang adlawa, magkara-kara ang mga magpapatigayon pagpangita og bag-ong suppliers sa bugas kay nasimang na sa laing dapit ang naandan nilang mga tinubdan.

-o0o-

Arang-arang na lang ang mga magpapatigayon kay kon magkina-unsa duna pa may hiniposan nga makuot aron paglatas sa tinggutom. Ang mga mag-uuma nga maoy labing natangkugo sa rice smuggling kinahanglang manglayas gikan sa ilang umahan aron mabuhi.

Laing tigdawat sa santako mao ang mga konsumidor. Bisan sa abundang suplay, wa silang kapahimus sa baratong presyo sa bugas. Ug kon hingpit nang magusbat ang industriya sa bugas, silay malunosan sa gutom. [30] leo_lastimosa@abs-cbn.com