Arangkada of Leo Lastimosa for August 19, 2009

                        LUOK SA TAMBAL

 

            Hanap pa sa yuta sa mga Balili ang gipanghambog sa Malakanyang nga paglaslas sa presyo sa pipila ka tambal.  Lima ra ka tambal ang gipaubos sa price control.  Ang laing 16 ka tambal boluntaryo ra nga gilaslasan sa higanteng mga kompaniya aron paglikay sa price control nga usa sa labing mahinungdanong probisyon sa Cheaper Medicines Act.

            Ang nakapait sa boluntaryong paglaslas sa presyo mao nga ang mga kompaniya ra nga niboluntaryo ang nipatuman sa us-os.  Ang karibal nga mga kompaniya nga wa moboluntaryo paglaslas sa presyo makapadayon pagtumpi sa ilang ginansiya.  Di sila mahadlok nga magpanon ang mga pasyente pagpamalit sa mas baratong brands, salamat sa ilang kakonsabong mga doktor ug ilang gamhanang mga reseta.

-o0o-

            Laing apan sa boluntaryong paglaslas sa presyo mao nga boluntaryo kini.  Way gahom sa balaod.  Sa ato pa, mahimong tumanon, mahimo ra sang yatakan.  Ang Department of Health (DOH) mismo niangkon nga mas taas ang multa sa paglapas sa price control (P50,000 ngadto sa P5 milyones) kay sa pagsupak sa boluntaryong laslas (P1,000 ra).

            Gawas pa, unsa may mahitabo kon molikoy ang panghunahuna sa mga tagduma sa higanteng mga kompaniya sa tambal ug makamata usa ka buntag ug mohukom nga paburuton pagbalik ngadto sa karaang presyo?  Abtan pa rab og siyam-siyam una makapangisog ang Malakanyang, human sa way kinutobang mga tigom uban sa Pfizer, una makapahamtang og price control.

-o0o-

            Bisan sa pagarpar sa DOH nga naghimo na sab sila og bag-ong lista sa mga tambal nga laslasan sab ang presyo, nabantang na nga ang bisan unsang alibyo nga nahatag sa bag-ong balaod taphaw ug kasamtangan lang.  Di masulbad pinaagi lang sa atras-abante nga price control ang nagbuntaog nga suliran nga namugna tungod sa pagpabaya sa kagamhanan sud na sa kapid-an ka katuigan.

            Ang makauuwaw nga pagpabaya maoy nakahimo sa industriya sa tambal nga under-the-bunal sa higanteng mga kompaniya.  Ang Pfizer ug kaubanan nay magbuot unsa ray tambal nga ilang himuon ug pilay presyo nga ilang itakda.  Gawas nga lisod abton ang presyo, wa pa gyoy makapugos sa mga kompaniya paghimo og tambal sa mga sakit sa labing kabos nga mga pasyente.

-o0o-

            Naibanan lang gani og gamay ang ilang ginansiya, labihang kisikisi na sa mga kompaniya sa lana, mga botika ug mga tambalanan.  Unsa na kaha kon pugson na gyod sila sa pagtuman sa mga lagda sa makiangayon nga patigayon sa usa ka hingpit nga gawasnon nga merkado.

      Ang ilang konsuylo mao nga ang tinuod nga kausaban sa industriya sa tambal mapatuman lang sa usa ka kagamhanan nga matinud-anong nipatigbabaw sa labing dakong kaayuhan alang sa labing daghan.  Ug ang pamunoang Arroyo wa mabantog sa pagpanalipod sa labing gagmay gikan sa panaugdaog sa labing dagko.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for August 18, 2009

              PLANO SA NAGA

 

       Nganong wa man kanselaha ni Gobernador Gwen Garcia ang kinatibuk-ang transaksiyon bisan nahibaw-an na nga nailad sila sa pagpalit sa 25 ektaryas nga luna sa Pamilyang Balili sa Tinaan, Naga?  Nganong wa man balikasa ang mga Balili, sama sa iyang gihimo batok sa mga nahilambigit sa nangaging mga kontrobersiya nga nakapasuko niya, ug igo ra man hinuong gipangayoan og kabahin sa kuwarta nga nabayad na sa Kapitolyo?

       May sukaranan ang kahibung nganong niangkon dayon og hingpit nga responsibilidad si Garcia sa nabulilyaso nga transaksiyon.  Kay kalma ra kaayo kon itandi pananglit sa iyang pagsabon ni Daanbantayan Vice Mayor Ma. Luisa Loot tungod sa wa maapud-apod nga gatas alang sa mga bata.

-o0o-

       Sa iyang labing unang pagduaw sa Arangkada sa DYAB Abante Bisaya, si Garcia nanalipod sa kabililhon sa luna sa mga Bailili, bisan pa kon gamay rang bahin ang uga:

·        Masaligon si Garcia nga momahal ang luna tungod sa paglambo sa lokal nga patigayon sa Naga;

·        Mas molapad pang luna kon ma-reclaim ang mabaw nga bahin sa dagat ginamit ang coal ash gikan sa Kepco SPC Power Corporation;

·        Ang kantilado nga bahin sa dagat maoy tukoran og pantalan;

·        Kabahin sa luna gamiton sa tukuron nga incinerator alang sa tiningob nga basura sa 13 ka mga lungsod ug mga dakbayan sa Sugbo; ug

·        Ang nahibiling bahin sa luna tikaron alang sa eco-tourism.

-o0o-

       Tuhog ang tanang pagduda sa kamapuslanon sa luna sa mga laraw nga gipahibawo ni Garcia.  Nipasabot siya nga ang mga laraw wa pa maumol dihang gisigehan siyag kumbinser ni Provincial Board Member Juan Bolo pagpalit sa luna nga gitanyag sa mga Balili.  Apan tungod sa iyang gihulagway nga panagtakdo sa kahigayonan, nakabuylo nang mosunod:

·        Nihatag nang Kepco ngadto sa Kapitolyo og $500,000, nga katunga sa gikasabotang pasiuna nga bayad alang sa coal ash;

·        May langyaw nga kompaniya nga nitanyag na paghimo sa reclamation project ginamit ang coal ash.

-o0o-

       Kuwang na lag diyutay nga pasanginlan ni Garcia si Bolo nga maoy utok sa palusot sa luna sa mga Balili.  Gisusi na niyang pasangil nga nahibawo nang daan si Bolo nga naa ilawom sa dagat ang kabahin sa luna apan gitago ni Bolo ang kasayuran gikan niya aron di mosamot pagtidlom ang presyo.

       Apan bisan sa iyang pagsaway ni Bolo, wa bakwia ni Garcia ang iyang pag-angkon og hingpit nga responsibilidad sa nabulilyasong transaksiyon.  Bisan sa pasidaan nga maapiki kay siyay nagpirma sa transaksiyon nga nakapaalkanse sa Sugbuanong mga magbubuhis.  Andam siyang moatubang sa bisan unsang imbestigasyon nga pasiugdahan sa Visayas Ombudsman.  Ang pangutana:  Andam na bang Ombudsman, nga napaso niadto sa ilang engkuwentro sa CICC, nga moimbestigar na sab niya?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com