Arangkada of Leo Lastimosa for December 29, 2007

       REBOLUSYON SA MEDIA

 

       Dayong tapos karong tuiga, naapsan nang kita sa naandang mga sibyaanan sa radyo sa ilang mga karibal sa internet.  Ang radyo nisunod lang hinuon sa mga pamantalaan nga maoy unang gilamoy sa worldwide web.  Ang telebisyon maoy sunod nga biktima ning dakong gubat tali sa bag-o ug karaang media.

        Mao ni ang nahitabo karon sa Estados Unidos ug ubang malambuong kanasuran sa kalibotan.  Nga makagamit na sa internet ang kinabag-an sa mga molupyo.  Di pa ni mahitabo dinhi sa ato.  Nga 20% pa lang ang may access sa net.  Apan tungod sa paspas ug higanteng layat sa teknolohiya, nga nakapabarato na sa personal computers ug nakapalapad na sa libre o baratong internet connection, di na magdugay nga mosunod sab ta.

-o0o-

        Apan ang karaang media, o ang pipila nila, di na inutil batok sa bag-ong media.  Lahi niadto nga nagpada sa ilang garbo ug pagtuo nga kiat-kiat lang sa mga batan-on ang internet, ug nga moabot rang panahon nga pul-an sila sa bag-o ug taphawng teknolohiya, ang mga pangu sa karaang media nakamatngon nga di na kapugngan ug busa angayng kuyogan ang rebolusyon.

        Gisuyop sa net ang advertisers sa karaang media kay samtang way garantiya nga gitan-aw, gipaminaw ug gibasa ang advertisements sa tradisyonal nga telebisyon, radyo ug pamantalaan nga ilang gibayran og minilyon ka dolyar, mobayad lang sa ilang ads sa net kon may mo-click ug makaila pa gyod sila babaye o lalaki ba, pilay edad ug asa nagpuyo ang na-interes sa ilang mga produkto ug serbisyo.

        Maong ang dag-anan sa karaang media mao ang pagkabayo sa bag-ong media.

-o0o-

        Ang higanteng mga pamantalaan ug radio networks sa US, gawas nga nanangtang sa ilang mga kawani, nipalambo sa ilang presensiya sa web.  Gi-upload nang ilang mga sinuwat ug mga programa aron pag-apas sa ilang mga tigbasa ug mga tigpaminaw nga mas nalingaw na sa net ug sa bag-ong mga konsumidor sa You Tube, Google ug Facebook nga wa nang kaila nila.

        Uban ang paglaom nga ang advertisers, apil nang bag-ong mga kompaniya nga nidako pag-ayo tungod sa internet, makumbinser nga ang ilang nasuwayan nang mga produkto sa kasayuran ug kalingawan mao gihapoy labing madanihon, bisan sa web.

-o0o-

        Sa bag-ong media, ang konsumidor maoy hari.  Siyay magbuot unsay kanta,  balita, o programa nga paminawon, kanus-a ug sa unsang paagi----sa website, podcast, email, chat, text, o aggregator ba.

        Maong alang namo sa radyo, ang pag-upload sa live audio stream sa among sibya di na paigo.  Kinahanglan na ming mag-podcast aron mapaminaw ang among mga programa bisan unsang orasa.  Ang among advertisers kinahanglan na sang edukahon nga mas madanihon ang nagsayaw-sayaw nilang logo sa among website kay sa naandang commercials, bisan kon si Peter Musngi pay nag-voice.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 28, 2007

       GRADO SA MATA

 

       Matag higayon nga labdan kog u', awhagon dayon ko sa akong asawa pagpatan-aw sa akong mata.  Kabahin ni sa iyang sungog nga di na ko batan-on.  Ug busa angayng magpataod nag antipara.  Nahibawo siyang di ko ganahan og antipara.  Di ko ganahan og salimbong sa mata.  Di ko ganahan nga may magtugdon sa akong ilong ug dunggan.

        Gawas pa, sa kataposan namong duaw, giingnan mi sa doktor nga wa pa ko magkinahanglan og antipara.  Pipila ka tuig na hinuon tong nilabay.  Wa koy plano sa pagbalik.  Gawas tingali kon di na gyod kong kabasa.  Pagkakaron, kumbinsido ko nga way problema akong mata ug nga di ni maoy hinungdan sa panagsang pagsugmat sa akong labad sa u.

-o0o-

        Di tinuod nga di ko ganahan og antipara.  Dihay higayon, niadtong mga tuig nga kanunayng nagpuwa akong mga mata, nga kada adlaw kong mag-sunglasses, bisan gabii nang dako.  Apan salamat nilang Dr. Jojo Aquino ug kaubanan, ug sa akong debosyon ni St. Therese, niputi ang akong mata.  Maong wa na gyod ko molingi og antipara.

        Di sab diay na tinuod.  Nakahunahuna kong mag-antipara na lang dihang nibalik na sab og puwa ang akong mata.  Nga gibasol sa akong asawa sa akong pagpamugos nga molakaw paingon sa trabaho matag buntag ug gabii ug sa grabeng abog ug aso sa kadalanan sa Mandaue.

Apan kanunay nakong makalimtan ang gipalit namong protective glasses.  Ug nibalik na sab og puti ang akong mata.

-o0o-

        Nakakita sab kog laing lusot sa kanunayng paglabad sa akong u.  Nabantayan nako nga maglabad siya kasagaran sa weekends, bisan wa koy daghang gibasa, kon dugay kong makamata.  Ug nabasahan nako nga usa sa labing epektibong paagi paglikay sa kaluya mao nga bisan unsang orasa kang matug sa gabii kinahanglang momata ka sa samang oras sa buntag, aron di maguba ang imong body clock.

        Maong bisag Sabado ug Dominggo, nga wa koy trabaho, momata kog alag-4 sa kadlawon.  Ug malipayon kong mopagarbo niya nga wa koy labad sa u ug busa ang akong mata wa magkinahanglan og bisan unsang antipara.

-o0o-

        Nabasahan sab nako karong semanaha ang report sa Reuters nga nagbisto sa pito ka "medical myths."  Usa nila parte sa mata.  Di diay tinuod nga makadaot sa mata ang pagbasa nga pid-ok ang suga.  Nga ang labing dakong kadaot nga makuha sa pagbasa sa ngitngit mao rang kunot sa agtang.  Nagsuwat ko ini uban ang lab-as nga determinasyon pagsupak sa sugyot sa akong asawa nga ipatan-aw nang grado sa akong mata.

        Apan ang akong asawa di sayon pildehon.  Gawas pa, nagkalayo nang mga libro nga akong basahon.  14 na ang akong paboritong font size.  Wa kong kahibawo hangtod kanus-a kong makapugong sa antipara.  Ug sa akong asawa.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 27, 2007

         HULGA SA AYROPLANO

 

       Kon tinuod pang makadaot ang cellular phones sa navigational equipment sa mga ayroplano, nahagsa o nasaag na unta ang tanang ayroplano nga akong nasakyan.  Di ko ganahang mopawong sa akong cell phone kay lisod kaayong iduot ang nalubong nang power button sa akong telepono ug, kon mapawong na, mas lisod pa gyong paandaron pagbalik.

        Gilokan kong maminaw matag pasidaan nila namong mga pasahero nga ang cell phones makaapektar sa paglupad sa ayroplano.  Naibanan hinuon ang akong guilt kay nakabasa sa mga sinuwat sa mga eksperto nga way bisan gamayng ebidensiya ang mga kompaniya nga ang cell phones makapahagsa sa ilang mga ayroplano.  Apan di libkason ang ban sa cell phones kay, segun sa mga kompaniya sa ayroplano, wa pa say klarong ebidensiya nga di sila makadaot sa mga ayroplano.

-o0o-

        Wa kong kahibawo kon gipawong ba sab sa ubang mga pasahero ang ilang cell phones sa flights nga akong nasakyan.  Niangkon ang mga kompaniya sa ayroplano nga wa silay mahimo pagpugos sa mga pasahero pagtuman sa lagda.  Gawas lang kon dayag na gyong gamiton ang mga telepono, di nila mahimong tagsa-tagsaon pagkuot ang mga telepono gikan sa mga bolsa o bagahe aron pagtino nga napawong ang tanan.

        Wa say panginahanglan nga gipahamtang ang mga kagamhanan sa nagkalainlaing kanasuran pagbutang og monitors sud sa mga ayroplano aron hingpit nga mapatuman ang ban sa cell phones.  Apan sa ubang kanasuran mahimo kang prisuhon sa paglapas sa lagda.  Wa pa nako masusi kon unsay silot dinhi sa ato:  Prisuhon ba?  Ihagbong sa ayroplano?  Multahan?  O pakauwawan lang pinaagi sa pagbadlong atubangan sa daghang mga tawo?

-o0o-

        Mahimo hinuong naiwit na ta sa panahon.

        Ang European Union nitugot na sa cell phones sa mga ayroplano.  Ang Air France nitugot na sa text messaging ug internet access.  Ang voice calls tugtan na sab sa ilang mga ayroplano sa mosunod nga tulo ka buwan.  Ang JetBlue, inay mogamit og cellular phone technology, motaod og wifi network sa mga ayroplano sa Estados Unidos.

        Wa nay naghisgot sa kadaot sa navigational equipment.  Mas gikabalak-an nga daghang pasahero ang mag-away kon magyagaw nang tinawganay sa cell phones.  O kon gamiton ang telepono sa manakay nga mga terorista.

-o0o-

        Kon makabasa ug makasabot ang kadagkoan sa mga kompaniya sa ayroplano ning akong lindog, nahadlok kong initan na nilang akong telepono.  Ang akong punto mao nga nagbaha nang kasayuran nga di makapahagsa ang cell phones sa mga ayroplano.

        Kon di nimo pawngon ang cell phones samtang maglupad ang ayroplano, di gihapon kapuslan kay wa pa may signal sa ibabaw busa usik lang sa baterya.  Apan kon, sama nako, makiglayog una sa di pa mapawong ang telepono, i-silent lang ug tagoi pag-ayo sa bagahe.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for December 26, 2007

          DUGUONG PASKO

 

          Pagbaktas nako paingon sa akong gialagaran nga sibyaanan sa buntag sa pasko, labihang hawana sa kadalanan gikan sa nawatas-watas nga mga papel.   Lahi sa nangaging katuigan nga naputos ang tibuok agianan sa naandang mga salin sa pabuto sa pagsugat sa pasko.  Maong gaan ang akong buot nga nitambong sa trabaho.

          Sayo kong nakatug sa gabii sa pasko.  Gawas lang sa pipila ka gutlo nga pagkapugwat sa mga pabuto sa among kasilinganan dayong tungang gabii, nilahos ang akong paghinanok hangtod sa naandan nakong takna sa pagmata sa kadlawon.  Ang akong asawa nga nagmata pa sa pagsulbong sa sipa ug mabulukong mga pabuto niasoy nako nga dali rang nahuman ang mga pabuto karong paskoha.

-o0o-

          Wa na ko makugang sa pagtaho ni Dave Tumulak, Radyo Patrol 22 sa DYAB Abante Bisaya, nga wa rang kaabot og 20 ang mga nasamdan sa pabuto nga nasud sa Cebu City Medical Center, Vicente Sotto Memorial Medical Center ug ubang publiko ug pribadong mga tambalanan sa Sugbo.

          Dako ning tidlom sa dul-an sa gatos nga mga nabuthan sa nangaging mga pasko.   Kasagaran sa mga nahinabi ni Dave nitug-an nga wa na sila magpabuto tungod sa kahadlok nga di luwas ang mga pabuto ug tungod sa kakuwang sa kuwarta.   Hinaot nga tinuod na silang nakamatngon nga ang mga pabuto gawas nga makapahimutang sa kakuyaw sa mga kinabuhi ug kabtangan pag-usik-usik pa gyod sa hinagoan nilang kuwarta.

          Apan ang tinuod nga pagsuway masaksihan sunod semana atol sa atong pagsugat sa bag-ong tuig.

-o0o-

          Samtang nitidlom ang gidaghanon sa mga nabuthan, nisulbong pag-ayo ang mga biktima nga nadunggaban.   Kasagaran nila managhigala pa dihang nagsugod og inom apan wa na magkasinabtanay ni mag-ilhanay dihang nalumos nang ilang mga utok sa alcohol.

          Nidaghan sang mga napusilan.  Samtang usa na lay naigo sa saag nga bala, duha ang napusilan sa mga insidente nga gidudahang naglambigit na sab sa gangs ug fraternities ug laing usa napagan sa naginukdanay nga mga nagkaaway.   Kinsay nag-ingon nga malampuson ang kampanya sa kagamhanan batok sa laag nga mga armas?

-o0o-

          Apan ang labing dakong sagpa sa pagsugat sa pasko dinhi sa Sugbo mao ang pinusilay sa duha ka polis nga nisangpot sa pagkamatay sa usa nila.   Samtang ang usa nila makapanalipod sa iyang kaugalingon nga igo lang nitubag sa alarma, ang namatay nga polis maoy gipasanginlan nga naghubug-hubog, nagwara-wara sa iyang armas, nanghasi sa mga sibilyan sa Rivaridge, Tisa, Dakbayan sa Sugbo ug nibihag og barbecue vendor.

          Ang pagtabon sa buka sa mga armas sa kapolisan, samtang maisip nga malampuson sa kinatibuk-an, di garantiya nga luwas ang katawhan gikan mga polis nga nakalimot nga silay tigpatuman sa balaod ug tigpanalipod ug dili tighasi sa inosente nga mga sibilyan.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com